Categoriearchief: Uit de nalatenschap

Momenteel werkt Mario Molegraaf aan de biografie van Hans Warren. Op zijn ontdekkingstocht door het leven van Warren stuit hij regelmatig op interessante vondsten. Op de eerste dag van elke maand deelt hij zo’n vondst met de bezoekers van onze website.

Uit de nalatenschap van Hans Warren 84 ~ Drs P.

Zelfs in het overlijdensbericht van Drs. P, ondanks of dankzij zijn sigaren heel oud geworden, klonk de vertrouwde toon. ‘Even uw aandacht graag!’ Hans Warren was een van de weinige serieuze literatoren die de plezierpoëzie niet negeerde. In zijn besprekingen en in zijn bloemlezingen schonk hij aandacht aan Drs. P. Andersom was er eveneens waardering. Beiden werkten mee aan het tijdschrift De Tweede Ronde en zo kwam het op 19 juli 1984 tot een ontmoeting. ‘Een aardige, beschaafde man, maar taal is enkel spel voor hem. Bij het weggaan maakte hij een paar hoofs-komieke buigingen,’ noteert Hans Warren. Drs. P maakte ook in dichtvorm enkele buigingen voor hem. Bijvoorbeeld in een ongedateerd vers waarin ‘oude knarren’ en ‘rond te darren’ feilloos rijmen op ‘Hans Warren’. Verder is er een fraaie hommage, geschreven op briefpapier van een hotel in Indonesië, met de datering 23 oktober 1986. Toen werd, kort na Hans Warrens vijfenzestigste verjaardag, zijn dichtbundel Tijd gepresenteerd, een heel evenement. Tom Lanoye sprak en Drs. P las met zijn stem uit duizenden dit gedicht voor over ‘drager van vertellerskruis, recensiedegen en poëtensteek’. Het Zeeuwse jongetje was volgens de zwaargewicht van het lichte gedicht ‘voorbestemd tot tronen – zegekarren!’ De vereerde vond dat, afgaande op wat hij in zijn dagboek schreef, te veel eer: ‘Ik sta te vaak oog in oog met de verstoteling van vroeger om de rol van vedette te kunnen spelen.’ Woorden waarbij je Drs. P kunt aanhalen: ‘Het is Hans Warren over wie ik spreek’.

MARIO MOLEGRAAF

Uit de nalatenschap van Hans Warren 83 ~ Christie’s

Aan de hand van de pasjes die iemand bezit, zou je bijna zijn of haar leven kunnen beschrijven. Dit is, van voren en van achteren, een van de pasjes van Hans Warren. Klant bij Christie’s. Op heel de wereld kon je met deze ‘Client Identity Card’ terecht, maar hij gebruikte hem uitsluitend te Amsterdam. Een tijdlang had het beroemde veilinghuis een volwaardig filiaal in Oud-Zuid, Cornelis Schuytstraat 57. Op sommige gebieden, uitgerekend de gebieden die ons interesseerden, werden er veilingen van het hoogste niveau gehouden. Juni 1989 durfden we voor het eerst de drempel over. Volgens de dagboekschrijver meende M. ‘dat je op zo’n veiling voordeliger kunt kopen’. Die eerste keer waagden we ons nog niet de zaal in, we boden schriftelijk. We ‘wonnen’, zoals dat heet, drie stukken. Heel de administratie, deels in Hans Warrens handschrift, is er nog. We zouden vaak naar Christie’s terugkeren en er veel aanschaffen, al dan niet met het door mij veronderstelde voordeel. De laatste keer was in november 2001, kort voor Hans’ dood. Vanwege een andere verplichting waren we niet bij de veiling, maar de schriftelijke biedingen hadden weer resultaat. Zo kon de dansende dakini, catalogusnummer 85, worden afgehaald. Samen met een beeldje van Shiva. In het dagboek wordt de verwerving vermeld: ‘Voor een redelijke prijs nog wel, samen zo’n f6.500’. De nota, waarop de goede oude gulden al naar de marge is gedrukt, vertoont een nóg iets redelijker prijs. Klantnummer 50740 bij Christie’s. Ik herinner me mooie middagen op stijve stoeltjes, bieden, bieden, en als je het hoogste bood, was het werkelijk of je won.

MARIO MOLEGRAAF

Uit de nalatenschap van Hans Warren 82 ~ Charles Hofman

De foto is van zaterdag 2 januari 1993. De plaats is Veere, het huis van uitgever Bert Bakker. Voor Gerrit Komrij was het de mooiste avond die hij in jaren had beleefd. Hij was ziek, maar vergenoegd steekt hij zijn zoveelste rokertje op en voor hem staat zijn zoveelste Grolsch. Rechts op de foto tussen Yteke Waterbolk en Hans Warren zit Charles Hofman, onlangs overleden en begraven naast Gerrit Komrij. Natuurlijk naast Gerrit Komrij, want naar het idee van al hun vrienden was Gerrit & Charles eigenlijk één woord. In die volgorde, dat wel, voor vrijwel iedereen stond Charles in Gerrits schaduw. Voor vertrouwelingen een stuk minder, Charles was altijd nadrukkelijk aanwezig, doorgaans gul en sprankelend, op mindere momenten bijna bruut. Charles Leopold Hofman, van begin af aan droeg Gerrit Jan Komrij zijn werk aan hem op. Hij had, behalve zijn schoonheid, allerlei gaven. Een bijzondere aanleg voor koken bijvoorbeeld, nauwelijks aan moeilijke eter Gerrit besteed. Maar ook voor kunst, hij maakte opmerkelijke glas-in-lood ramen en interessante grafiek. Soms sieren Hofmans prenten bibliofiele bundels van Komrij. Zie bijvoorbeeld dit speciale exemplaar van Het schip De Wanhoop uit 1979, nummer II, dat herinnert aan een maaltijd in het Amsterdamse restaurant ‘New Delhi’. Charles Hofman levert een portret van Gerrit Komrij. O ja, er was die vreselijke verwijdering tussen Gerrit en Hans, en daarmee tussen Charles en mij. Maar op een dag ga ik langs in Vila Pouca da Beira om bloemen te leggen op het graf van Gerrit & Charles, voor altijd één woord.

MARIO MOLEGRAAF

Uit de nalatenschap van Hans Warren 81 ~ Te koop: Pijkeswegje 1

De omgeving is bijna onherkenbaar. Huizen, wegen, wegrestaurants, om er een vriendelijk woord voor te gebruiken. Maar binnen blijkt de verandering minstens even groot. Binnen in Pijkeswegje 1, Hans Warren woonde er vanaf zomer 1957 tot aan zijn dood in 2001. Ik verscheen er in 1978, in wat oorspronkelijk twee arbeidershuisjes uit de zeventiende eeuw waren, behorend bij de naburige boerderij. Een woning met een verhaal, de Provinciale Zeeuwse Courant wijdde er een artikel aan toen het pand onlangs te koop kwam te staan. De prijs bedraagt 395.000 euro. En er is erfpacht verschuldigd, €6.742,62 per jaar, geen cent minder. Die erfpacht was voor uitgever Mai Spijkers reden van aankoop af te zien. Anders had hij van het pand, even ten zuiden van Goes, misschien het ‘Prometheus Schrijvershuis’ gemaakt. De erfpacht heeft met het verleden te maken, een testamentaire bepaling die wil dat de begunstigde minstens een stukje Zeeuwse grond behoudt. De bazin van Hans Warrens huis (eveneens van de boerderij en de omringende landerijen) was Marcella Catharina Clotterbooke Patijn van Kloetinge (1905-1994), geen woord minder, ofwel eenvoudig Lady Trench, vanwege haar huwelijk met Nigel Clive Sir Trench 7th Baron Ashtown KCMG (1916-2010), ex-Eton, ex-Corpus Christi Cambridge. In zijn dagboek noemde Hans Warren hen altijd met sympathie, bijvoorbeeld in 1977: ‘Mijn dierbare huisbazen, ruim twintig jaar al.’ We gingen een keer bij hen op bezoek in hun deftige huis in Londen, 4 Kensington Court Gardens. Er staan nog wat adressen in Hans Warrens befaamde boekje. Sir Trench, die uitstekend Nederlands sprak, was onder meer in Korea en Portugal ambassadeur van Groot-Brittannië geweest. Ook de Trenches zouden zijn geschrokken van Pijkeswegje 1 anno 2019. Hier is een wel zeer ijverige doe-het-zelver aan de slag geweest. Niets is overeind gelaten. Zelfs de plattegrond biedt nauwelijks een aanknopingspunt. Een zo vertrouwd huis waarin je toch zou verdwalen. Er is nu centrale verwarming en een slimme meter. Maar ik wil het toilet weer terug waar het acht graden kon vriezen, de bedsteden natuurlijk, door ons omgetoverd tot wijnkelder en bibliotheek, en de schuur vol koerende duiven niet te vergeten. Het was niet ons bezit, maar wel onze enclave. Verleden tijd, niet zijn huis meer, niet meer het huis van Hans Warren. Waar is hij nu nog thuis?

MARIO MOLEGRAAF

Uit de nalatenschap van Hans Warren 79 ~ De Regulierenpers

Ben Hosman, hij kwam even voor in het leven, het journaal én het adressenboekje van Hans Warren. Onlangs overleed hij, 79 jaar oud, ver uit het zicht van Nederland en de Nederlandse literatuur. Hij was vanaf 1969 een misschien stille, maar zeker onmisbare kracht bij de roemruchte uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep. Later begon hij met een bibliofiele pers. Hij woonde – we zien het in Hans Warrens adressenboekje (met een nieuw adres in Groningen erbij) – in Amsterdam, Reguliersgracht 50. Vandaar dat hij zijn pers ‘De Regulierenpers’ noemde. Volgens Wikipedia was De Regulierenpers, actief tussen 1984 en 1996 en goed voor 54 uitgaven, een van ‘de belangrijkste handdrukpersen in Nederland van na de Tweede Wereldoorlog’. Van deze pers rolden (zo heet dat toch?) twee van de zeldzaamste uitgaven die Hans Warren en ik ooit maakten, allebei vertalingen van Nieuwgriekse poëzie. In 1986 verscheen een uitgave, Nederlands én Grieks, van vier gedichten van Angelos Sikelianos onder de titel De heilige weg. Een jaar later verscheen, ook tweetalig, De Julianos-gedichten van K.P. Kavafis. Ongelooflijk mooi uitgegeven, maar het was voor deze drukker nooit mooi genoeg. Vandaar dat opmerkelijke inlegvel bij De Julianos-gedichten, een correctie op het colofon, een symbool voor Ben Hosmans perfectionisme, nimmer tevreden met het resultaat.

MARIO MOLEGRAAF