Categoriearchief: Nieuws

De Biezelingse Ham

Op zijn zwerftocht door Nederland fotografeert Martin van der Kamp graven, gebouwen en landschappen die verbonden kunnen worden met het leven en werk van Hans Warren.

In zijn dagboek noteert Hans Warren over de jaren heen geregeld over de Biezelingse Ham. Bijvoorbeeld in 1977 als Peter Muller van de Eliance Pers exemplaren levert van de bundel Sperma en tranen:

9 maart 1977
Peter ziet er aardig uit. Mooie tanden, goed gezicht, redelijk figuur. (…) Graag wilde hij iets van de omgeving hier zien en daarom reden we in zijn Eend naar de Biezelingse Ham, vervolgens dwars door het eiland naar Wemeldinge (…).

Een paar dagen later op 14 maart 1977 schrijft Warren: Lon en Mensje van Keulen kwamen tegen de noen te voorschijn. Uitvoerig ontbeten. Lon dronk vele koppen zwarte koffie. Daarna hebben we een wandeling gemaakt langs de Biezelingse Ham, waar Lon een serie foto’s van me maakte. Hij wilde me en profil tegen een dreigende lucht. Hij kreeg zijn zin: de zon was verdwenen, er woei een gure wind. Leeuwerikken stegen zingend op, dat wel, er waren veel vogels.

Vanaf 1978 bezoekt Warren de Biezelingse Ham met Mario, tot zelfs in zijn laatste levensjaar:

1998, 12 aug.
In de Biezelingse Ham zagen we veel jonge bergeenden, van allerlei formaat. De aardakker bloeide overal uitbundig.
2001, 17 juni
(…) Daarna reden we nog een rondje door de Zak van Zuid-Beveland: de Biezelingse Ham, Hoedekenskerke, de Zwake, de Bloemendijken.


Uit de nalatenschap van Hans Warren – deel 28: Gommert de Kok

Momenteel werkt Mario Molegraaf aan de biografie van Hans Warren. Op zijn ontdekkingstocht door het leven van Warren stuit hij regelmatig op interessante vondsten. Op de eerste dag van elke maand deelt hij zo’n vondst met de bezoekers van onze website.

‘Ce vieux est formidable!’ oordeelde Giovanni Nurchi, de Sardijnse vriend van Hans Warren, over Gommert de Kok. Ofwel: ‘Die ouwe is me er eentje!’ Zoals veel van de mooiste verhalen staat het niet in de boeken. In dit geval niet in Gommert de Kok. Journalist, de pas verschenen en zeer lezenswaardige biografie door Eric-Jan Weterings (€16,50, uitgeverij Den Boer/De Ruiter, Vlissingen). Nurchi was vooral onder de indruk van de talenten als imitator van Gommert de Kok, die blijkbaar minutenlang precies kon praten als allerlei bekende personen. Echt ‘vieux’ was Gommert de Kok niet, drie jaar jonger dan Hans Warren. Het verhaal moet dateren uit 1976, toen Hans Warren vierde dat hij vijfentwintig jaar voor de Provinciale Zeeuwse Courant werkte. Hij bleef daar maar zitten, terwijl de hoofdredacteuren kwamen en gingen. Gommert de Kok, die tussen 1961 en 1978 de krant leidde, staat in het lijstje precies in het midden. Vóór hem werkte Hans Warren onder Gerard Ballintijn en Willem Leertouwer, na hem onder het duo Dieleman & Van der Maas en Andreas Oosthoek. Al zal het van beide kanten zelden als ‘werken onder’ zijn ervaren. De Kok was sinds 1947 aan de PZC verbonden en had voor hij hoofdredacteur werd al regelmatig met Hans Warren te maken. De eerste nog bekende brief dateert uit 1956. De toon van de correspondentie is hoffelijk, maar irritatie is nooit ver weg. In een van zijn wijdlopige brieven zegt Gommert de Kok zelfs: ‘Indien wij in een tijdvak leefden, dat enige honderden jaren geleden reeds werd afgesloten, dan zou ik U uitgedaagd hebben tot een tweegevecht ergens op een wei buiten schrabbekerke bij het krieken van de dag’. In Hans Warrens brieven draait het vooral om het vragen van voorschotten en het verzoeken om opslag. Wanneer hij eind 1967 een aanbod krijgt om een letterkundige rubriek in het Algemeen Dagblad te beginnen, wijst hij Gommert de Kok fijntjes op het veel hogere honorarium. De gewenste aanpassing volgt al snel. Eric-Jan Weterings signaleert in Gommert de Koks brieven aan Hans Warren zelfs een voor hem ‘niet gebruikelijke meegaandheid (…) alsof hij zijn best doet om een lastige klant niet op zijn tenen te trappen’. Maar de biograaf kleurt het beeld al te zwart bij. Hij citeert gretig Hans Warrens dagboek van 19 mei 1977 over Gommert de Koks matige klavecimbelspel, maar laat een bepaald niet onbelangrijke opmerking van dezelfde datum weg: ‘Ik hoop dat hij de Zeeuwse Prijs krijgt, ik heb dat balletje eens opgegooid en het wordt doorgespeeld. Als iemand die verdient is hij het.’ Een jaar later kreeg Gommert de Kok inderdaad de Zeeuwse Prijs, zeven jaar nadat Hans Warren deze voor slechts een enkeling weggelegde onderscheiding had gekregen. De twee formidabele planeten van de PZC, zo mag je ze wel noemen. Stilzwijgend besloten ze zoveel mogelijk uit elkaars baan te blijven.

Mario Molegraaf

Bergen: het graf van E. du Perron (1899- 1940)

Op zijn zwerftocht door Nederland fotografeert Martin van der Kamp graven en gebouwen die verbonden kunnen worden met het leven en werk van Hans Warren.

19 januari 1947
(…) Verdere invloeden: Dr. Thijsse en Alain-Fournier, de een voor de natuur, de ander voor de literatuur. Du Perron, om kritisch te worden.

29 juli 1953
(…) Ik zocht een passage op in Du Perrons In deze grootse tijd, raakte aan het lezen en… ben volkomen opgekikkerd.

30 november 1955
(…) Bij het herlezen een poging gedaan iets van Ter Braak tot me te nemen. Het lukt niet. Onleesbaar. Vroeger geneerde ik me voor mijn eigenzinnigheid. Oh, die papieren Hollandse goden. Mijn respect voor Du Perron is nog steeds groot al vraag ik me af hoe een man die l’âge de raison bereikt heeft nog jaren warm kan lopen voor iemand als Multatuli.

29 juli 1957 (herinnering aan leraar Van der W.)
Hij was een van die zeldzame leraren die de moderne literatuur behandelden. Hij besprak met ons in de jaren dertig Slauerhoff, Nijhoff, Marsman, Van Ostaijen, Vestdijk, Ter Braak en Du Perron. En van de ouderen drong hij ons telkens weer Karel van den Woestijne op. Bovenal moesten we Land van herkomst lezen. We lazen het, ik ben hem er nog steeds dankbaar voor, voor heel die wereld die hij voor me geopend heeft. (…)



Bergen: het graf van E. du Perron (1899- 1940)

Op zijn zwerftocht door Nederland fotografeert Martin van der Kamp graven en gebouwen die verbonden kunnen worden met het leven en werk van Hans Warren.

19 januari 1947
(…) Verdere invloeden: Dr. Thijsse en Alain-Fournier, de een voor de natuur, de ander voor de literatuur. Du Perron, om kritisch te worden.

29 juli 1953
(…) Ik zocht een passage op in Du Perrons In deze grootse tijd, raakte aan het lezen en… ben volkomen opgekikkerd.

30 november 1955
(…) Bij het herlezen een poging gedaan iets van Ter Braak tot me te nemen. Het lukt niet. Onleesbaar. Vroeger geneerde ik me voor mijn eigenzinnigheid. Oh, die papieren Hollandse goden. Mijn respect voor Du Perron is nog steeds groot al vraag ik me af hoe een man die l’âge de raison bereikt heeft nog jaren warm kan lopen voor iemand als Multatuli.

29 juli 1957 (herinnering aan leraar Van der W.)
Hij was een van die zeldzame leraren die de moderne literatuur behandelden. Hij besprak met ons in de jaren dertig Slauerhoff, Nijhoff, Marsman, Van Ostaijen, Vestdijk, Ter Braak en Du Perron. En van de ouderen drong hij ons telkens weer Karel van den Woestijne op. Bovenal moesten we Land van herkomst lezen. We lazen het, ik ben hem er nog steeds dankbaar voor, voor heel die wereld die hij voor me geopend heeft. (…)