Een boek schrijven, haast iedereen kan het. Maar een boek waarin een opdracht aan jou staat gedrukt, dat is bijzonder. De overtreffende trap is zo’n opdracht in een Grieks boek. Maar het staat er wel degelijk, op pagina 7 van dit boek uit 2003, in echt Grieks: ‘Aan mijn vrienden uit Goes, Hans Warren en Mario Molegraaf’. Het gaat om de vertaling van een vijf jaar eerder in het Nederlands verschenen werk, Een glanzende fiets door Andriëtte M. Stathi-Schoorel. Met in één exemplaar ervan behalve de gedrukte ook nog een geschreven opdracht. Het boek bevat gesprekken met Griekse auteurs en liefhebbers van Griekse literatuur, onder wie ook – het zal geen verrassing meer zijn – Hans Warren en ondergetekende. Andriëtte Schoorel werd in 1941 geboren in Soerabaja, na een studie Engels vertrok ze naar Griekenland, waar ze Lefteris Stathis ontmoette, met wie ze in 1970 trouwde. Eind 2003 overleed ze in haar woonplaats Athene. Haar eerste bezoek aan ons was in november 1989. Precies twaalf jaar later, een maand voor Hans’ dood, kwam ze voor het laatst naar haar vrienden in Goes. Ik was om een boodschap toen ze arriveerde. Hans sprak tot ik terugkeerde met haar ‘over Plethon, de geleerde uit Mistras, het laatste bolwerk van de Byzantijnse cultuur’, naar zijn zeggen ‘het fijnste deel van haar bezoek’. Met wie zou je verder over dit onderwerp kunnen spreken? Hans Warren concludeert in zijn dagboek: ‘Ik sta er altijd weer verbaasd over dat deze kleine en onopvallend ogende vrouw zo’n diepgaande kennis van allerlei zaken heeft’. Ik zal me haar altijd herinneren, vanwege haar bezoeken en haar boeken, Andriëtte M. Stathi-Schoorel.

MARIO MOLEGRAAF

De omgeving is bijna onherkenbaar. Huizen, wegen, wegrestaurants, om er een vriendelijk woord voor te gebruiken. Maar binnen blijkt de verandering minstens even groot. Binnen in Pijkeswegje 1, Hans Warren woonde er vanaf zomer 1957 tot aan zijn dood in 2001. Ik verscheen er in 1978, in wat oorspronkelijk twee arbeidershuisjes uit de zeventiende eeuw waren, behorend bij de naburige boerderij. Een woning met een verhaal, de Provinciale Zeeuwse Courant wijdde er een artikel aan toen het pand onlangs te koop kwam te staan. De prijs bedraagt 395.000 euro. En er is erfpacht verschuldigd, €6.742,62 per jaar, geen cent minder. Die erfpacht was voor uitgever Mai Spijkers reden van aankoop af te zien. Anders had hij van het pand, even ten zuiden van Goes, misschien het ‘Prometheus Schrijvershuis’ gemaakt. De erfpacht heeft met het verleden te maken, een testamentaire bepaling die wil dat de begunstigde minstens een stukje Zeeuwse grond behoudt. De bazin van Hans Warrens huis (eveneens van de boerderij en de omringende landerijen) was Marcella Catharina Clotterbooke Patijn van Kloetinge (1905-1994), geen woord minder, ofwel eenvoudig Lady Trench, vanwege haar huwelijk met Nigel Clive Sir Trench 7th Baron Ashtown KCMG (1916-2010), ex-Eton, ex-Corpus Christi Cambridge. In zijn dagboek noemde Hans Warren hen altijd met sympathie, bijvoorbeeld in 1977: ‘Mijn dierbare huisbazen, ruim twintig jaar al.’ We gingen een keer bij hen op bezoek in hun deftige huis in Londen, 4 Kensington Court Gardens. Er staan nog wat adressen in Hans Warrens befaamde boekje. Sir Trench, die uitstekend Nederlands sprak, was onder meer in Korea en Portugal ambassadeur van Groot-Brittannië geweest. Ook de Trenches zouden zijn geschrokken van Pijkeswegje 1 anno 2019. Hier is een wel zeer ijverige doe-het-zelver aan de slag geweest. Niets is overeind gelaten. Zelfs de plattegrond biedt nauwelijks een aanknopingspunt. Een zo vertrouwd huis waarin je toch zou verdwalen. Er is nu centrale verwarming en een slimme meter. Maar ik wil het toilet weer terug waar het acht graden kon vriezen, de bedsteden natuurlijk, door ons omgetoverd tot wijnkelder en bibliotheek, en de schuur vol koerende duiven niet te vergeten. Het was niet ons bezit, maar wel onze enclave. Verleden tijd, niet zijn huis meer, niet meer het huis van Hans Warren. Waar is hij nu nog thuis?

MARIO MOLEGRAAF