Auteursarchief: Ronny en Eric

Uit de nalatenschap van Hans Warren 118 ~ 1 februari 1953

1 februari 1953 heet het boek. Een door Ad Zuiderent samengestelde bloemlezing met de ondertitel ‘Stormramp en watersnood, nagewerkt in gedichten, verhalen en toneeltekst’. Het exemplaar waarop ik onlangs op Marktplaats stuitte, voert niet alleen terug naar die fatale datum, bijna zeventig jaar geleden. Via dit exemplaar, alleen via dit exemplaar, gaan we óók terug naar 12 september 1986. De werkzaamheden aan de Oosterscheldekering waren bijna afgesloten en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat had de in 1 februari 1953 vertegenwoordigde auteurs uitgenodigd voor een dagtocht. Met een béétje bijbedoeling: men hoopte op toepasselijke tekst. Uiteindelijk koos men voor regels van Ed Leeflang, diens rijm ‘hier gaan over het tij/ de maan de wind en wij’ is in een onvindbaar hoekje van de kering weggestopt. Maar ook Hans Warren deed een poging, liever gezegd verschillende pogingen, zie de doorslag van zijn brief. ‘Ik zou het om sentimentele redenen fijn vinden als mijn woorden werden gekozen: de naam van mijn vader, de waterbouwkundige, op dit grootse waterbouwkundige werk,’ bekent hij in de uitvoerige dagboeknotitie over het schrijversreisje. Tijdens het uitje liet iemand een exemplaar van 1 februari 1953 rondgaan en vroeg de aanwezigen er hun handtekening in te zetten. Onder meer Hans Warren en Bert Schierbeek gingen daarop in. Zelfs de uitgever zette zijn zwierige signatuur op het titelblad. Hans Warrens souvenirs rondom 12 september 1986 bleven bewaard, zelfs de menukaart van het maal waarmee de dag werd afgesloten. In de inhoudsopgave van het unieke exemplaar van 1 februari 1953 duikt ook de handtekening op van Theun de Vries, ‘als onvoorziene gast’. Er staat geen werk van hem in de bloemlezing, maar zoals Hans Warren in zijn dagboek uitlegt: ‘De Vries hoorde eigenlijk niet bij het gezelschap. Hij had zichzelf uitgenodigd voor de officiële opening door de koningin, maar men had hem naar dit evenement verwezen.’ Een extra verhaal achter dit boek met verhaal.

MARIO MOLEGRAAF

Museum Kam

Op zijn zwerftocht door Nederland fotografeert Martin van der Kamp landschappen, graven en gebouwen die verbonden kunnen worden met het leven en werk van Hans Warren. Deze maand het voormalige Museum G.M. Kam (Museum van Romeins Nijmegen) aan de Museum Kamstraat 45 te Nijmegen.

5 aug. [1983] – (…) In Museum Kam, een wonderlijk art-decogebouw gelegen in een achterafbuurt, bewonderden we de zilveren kantharos, de bronzen Tiberius-kop, brokstukken van de marmeren Tiberiuszuil, het helmmasker en schitterend glaswerk. Helaas was de barnsteenschat niet te bezichtigen. (…)

31 juli [1992] – 15.30 – (…) Het volgende programmapunt was Duur en Duurzaam in Museum Kam in Nijmegen, een kleine maar fraaie expositie van in de omgeving gevonden Romeinse bronzen. (…)

Le Sapiche

Op zijn zwerftocht door Nederland fotografeert Martin van der Kamp landschappen, graven en gebouwen die verbonden kunnen worden met het leven en werk van Hans Warren. Deze maand: Le Sapiche, van 1993 tot 2005 gevestigd aan de Rijksweg 12 te Gulpen.

Geheim Dagboek 22 aug. [2000] – 19.50 – (…) We gingen verder naar Zuid-Limburg, en ten slotte naar restaurant Le Sapiche in Gulpen.

Ik vond het er goed, maar een stukje kalfsvlees beviel me niet. Ik kreeg het niet fijn gekauwd, vreesde me te verslikken. (…)

28 jan. [2001] – 22.10 – (…) Vooral mijn linkerbeen was gezwollen en pijnlijk, ik wist haast niet in en uit de auto te komen, maar ik had het naar m’n zin. Om een uur of halfvijf, er kwam al iets avondlijks in de sfeer, vroegen we ons af waar we zouden eten. Het werd ‘Le Sapiche’ in Gulpen, waaraan M. goede herinneringen had, ik was alles vergeten. We konden er terecht, er zaten al meer gasten. Ik vond het eten er ronduit slecht, op een crème brûlée van ganzenlever na, een onderdeel van vijf bereidingen van ganzenlever. Ik kreeg er een heerlijk glas Coteaux du Layon bij. M. bezwoer veel dingen lekker te vinden, maar bleek achteraf ook niet al te enthousiast. (…) De afdaling naar het toilet was moeilijk, alleen met de assistentie van de patronne en M. te volbrengen. Hoe hij me de auto binnen heeft gewerkt, snap ik niet. Ik snakte naar adem. Binnen vijf kwartier waren we thuis, ik heb haast de hele weg geslapen. (…)

Restaurant L’Orage

Op zijn zwerftocht door Nederland fotografeert Martin van der Kamp landschappen, graven en gebouwen die verbonden kunnen worden met het leven en werk van Hans Warren. Deze maand: restaurant L’Orage, tot 2009 gevestigd aan de Oude Delft 111 in Delft.

Geheim Dagboek 12 mei [1995] – 15.20 – (…) we zijn daarna in L’Orage in Delft gaan eten, een klein restaurant met een Deense kokkin, Jannie Munk, vorig jaar uitgeroepen tot Lady-chef-of-the-year. Aanvankelijk was alles heerlijk, de krabloempia bijvoorbeeld. Maar toen het druk werd, ging het mis. Het hoofdgerecht was ronduit slecht, een hoopje murwe parelhoen op een ander onsmakelijk hoopje.

Uit de nalatenschap van Hans Warren 117 ~ Indigo

Hans Warren keek niet met plezier naar het boekje. Ik merk ook iets te moeten overwinnen als het Indigo betreft. Terwijl hij aanvankelijk zo tevreden was over de novelle. Op 16 september 1992 noteerde hij: ‘Ik ben er nogal opgewonden over, vind het vrij geslaagd, popel om het aan M. te laten lezen, maar dat mag toch pas als ’t echt àf is.’ Hij zei ook: ‘Het blijft een maakwerk, maar ik heb er toch wel een en ander van mezelf in gestopt.’ Ik (ofwel M.) was enthousiast volgens de dagboekschrijver: ‘Ik heb het M. laten lezen en hij vindt het voortreffelijk. Daarover zit ik nu zo’n beetje innerlijk te juichen’. De 71-jarige schrijver Hans had zich voor het verhaal over de 71-jarige schrijfster Laura op uiteenlopende bronnen gebaseerd. De gevorderde Warren-lezer zal in het begin van de novelle (op de foto het manuscript daarvan) het fictieve reisverhaal Op de Solex door Algerië herkennen en aan het einde ervan de realistische reisnotities uit eind 1983 over Egypte. Maar grote invloed op Indigo hadden ook (de afgebeelde) artikelen die hij in 1990 uit de niet al te verheven krant France-Soir had geknipt. Het uiterlijk van Laura lijkt terug te gaan op een portret van een flamboyante oudere vrouw, dat hij uit het blad Allerhande knipte. Maar het genoegen in het boekje werd bedorven door Peter Brinkers, tussen 1980 en 2004 verantwoordelijk voor de boekenafdeling bij De Bijenkorf. In het kader van ‘De Literaire Boekenmaand’ vroeg Brinkers onder anderen Adriaan van Dis en Harry Mulisch een speciale uitgave te verzorgen. In mei 1992 benaderde hij Hans Warren om ‘een soortgelijk boekje’ te schrijven. Maar in maart 1993 verscheen bij De Bijenkorf in plaats van Indigo door Hans Warren het even eerder ontdekte Dagboek van een gymnasiast door Godfried Bomans. Heeft de Bomans-vondst het Warren-boekje verdrongen? Of werd Dagboek van een gymnasiast van de reservebank gehaald? Als je de documenten doorneemt, ga je de eerste optie vermoeden. Brinkers, die Indigo in eerste instantie had aanvaard en daarop later terugkwam, haalt uiteindelijk bakzeil: de overeengekomen vijftienduizend gulden werd betaald en Hans Warren ging toch signeren in de filialen van De Bijenkorf. En Indigo werd gewoon gepubliceerd, niet met de aanduiding ‘De Bijenkorf’ maar met de aanduiding ‘Uitgeverij Bert Bakker’. Een overwinning voor de auteur, maar met zo’n bittere bijsmaak dat hij een hekel kreeg aan zijn eigen boek. Lees het, zoals ik heb gedaan, en je ontdekt wel degelijk een alleraardigst Hans Warrenverhaal.

MARIO MOLEGRAAF