Een overlijdenskaart tussen de post. De kaart meldt het overlijden van Bert Bakker, 20 juli 1942 – 14 december 2022. Er is ‘in besloten kring’ afscheid genomen van hem, ooit een vooraanstaande uitgever. Uitgeverij Bert Bakker was trouwens niet vernoemd naar deze B.B. maar naar zijn oom die eveneens B.B. heette. Men duidde de oom meestal aan als Bert, zijn neef als Bertje. In 1966 was Bertje als jongste bediende op de uitgeverij begonnen. Toen zijn oom drie jaar later stierf, volgde hij hem op. Zo werd hij ook uitgever van Hans Warren, een aantal jaren dé uitgever, bijvoorbeeld vanwege zijn stimulerende rol bij Steen der hulp. B.B. levert guldens, zoals op de pagina uit het contract te zien is. H.W. levert een boek, dankbaar voorzien van de opdracht ‘Voor Yteke en Bert Bakker’. Bertje Bakker zorgde soms voor spektakel in Geheim dagboek, zomer 1977 is er een bordeelbezoek in Goes dat anders dan bedoeld eindigt met bult en blauw oog. Vijftien jaar later, op 3 oktober 1992, wordt een contract opgemaakt voor de uitgave van het Verzameld werk van Plato. Maar de zaak draait niet goed. ‘Alles ging er raar en stroef,’ constateert Hans Warren zes weken later na een bezoek aan de uitgeverij. Begin 1993 stort de boel bijna in, Mai Spijkers zorgt dat de uitgeverij blijft bestaan en dat voor Hans Warren en mij alles blijft doorgaan. Bertje verdwijnt van het uitgeverstoneel, afgezien van een verbitterde uithaal af en toe, en verdwijnt uit ons bestaan. Juni 2007 zag ik hem toevallig terug. Hij vertelde manisch-depressief te zijn, en die ziekte zou hem het werken onmogelijk hebben gemaakt. B.B., toen bijna 65, oogde nog even jeugdig als vroeger, bijvoorbeeld op de foto achter borden en glazen uit 1984. Maar het weerzien met mij had hem verpletterd. Ik zal niet vergeten hoe hij weg strompelde over de kade in Veere, zijn vrouw Yteke probeerde hem op te beuren met een schouderklop. Op de overlijdenskaart ontbreekt elke verwijzing naar wie hij was. Of nee, op de achterkant staat een plaatje, met een bakker die geen taarten maar boeken bakt. Voorheen was dit het vignet van de uitgeverij. Op de stapel verse Bert Bakker boeken ligt vast ook een titel van Hans Warren.

MARIO MOLEGRAAF

Ergens in mijn lijf was er een kleine blikseminslag toen ik dit nummer van Maatstaf op de bekende veilingsite Catawiki ontdekte. En ik kreeg weer een schokje, een schokje van plezier, toen ik ‘de kavel’ had ‘gewonnen’ zoals dat in veilingtaal heet. Tot de kavel behoorde ook nog een speciaal exemplaar van de bundel Betreffende vogels, gesigneerd door Hans Warren én door illustrator Henk Slijper. Inclusief veilingkosten kwam de aankoop me op €30,05 te staan, verkoper Ziggy123 zal vast een schokje van schrik hebben gekregen. Wat is er zo bijzonder aan het tijdschrift? Hans Warren voorzag dat van een in zichtbare haast geschreven opdracht: ‘Met veel beste groeten, Arjen, van Hans. Schrijf eens, ben wat down. Waar is Taieb?’ Het gaat om Taieb Ghaieb, een jongeman uit Tunesië, bezongen in de hooggestemde reeks Zes elegische gedichten waarmee Hans Warren in deze Maatstaf, de aflevering voor april 1967, is vertegenwoordigd. Voor het eerst in jaren is Hans Warren weer verliefd, voor het eerst in jaren schrijft hij weer poëzie, dat hangt bij hem nauw samen. Arjen, de Arjen uit de opdracht, is een schakel en misschien een spelbreker in deze geschiedenis. Het gaat om Arjen Kees Faber, geboren in 1920, overleden in 1989. Hij is lang als jurist werkzaam geweest bij de ANWB, maar in hem school ook een dichter, de dichter van de bundel Cantus Firmus om precies te zijn, in 1954 onder de schuilnaam Frank Allard gepubliceerd. Indertijd had hij Hans Warren een exemplaar geschonken. Die logeert begin 1967 bij Allard/Faber in Den Haag. In de bus ontmoet hij Taieb Ghaieb en neemt hem mee naar Fabers huis. Van Taieb is nooit meer vernomen. Op een correspondentiekaart van 23 februari 1967 noemt Faber de Zes elegische gedichten ‘fonkelende, geslepen edelstenen, met duizend facetten die het hart breken’. Het is hem niet gelukt, zegt hij, Taieb terug te vinden. In een ander bericht aan Hans Warren vertelt hij zich schuldig te voelen ‘jou het geluk te hebben doen missen. Ik had moeten beseffen, wat hij voor jou betekende na het gesprek dat wij thuis over hem hadden. Het is een van die gevallen, waarin je onwetend en onvrijwillig verraad pleegt’. Hij verwijst eveneens naar Hans Warrens omstandigheden, echtgenoot en vader van drie kinderen. Faber voelt zich óók ellendig, schrijft hij, ‘omdat je zoon David zo’n lief knulletje was; hij maakte een vertederende indruk op me.’ En dan dit nummer van Maatstaf met het toevallig en toepasselijk intens roze omslag. Een symbool, misschien wel het symbool van de poëtische renaissance van Hans Warren.

MARIO MOLEGRAAF